Voor linkse organisaties in Nederland is dit thema al zeker vijftig jaar onbespreekbaar. In het programma van GroenLinks worden er slechts enkele zinnen aan gewijd waarbij er niets wordt uitgelegd. Dat hoeft blijkbaar niet, waardoor het op een elfde gebod lijkt, een soort axioma: het is gewoon zo, er is niets uit te leggen.

De vraag is of een politieke partij, ook een linkse, die midden in de samenleving staat dit onderwerp niet geregeld opnieuw zou moeten evalueren. De huidige krapte en de hoge prijzen van energie geven er aanleiding toe.

Het categorisch afwijzen van kernenergie kent vele oorzaken waarbij de belangrijkste voor velen misschien wel de ongrijpbare en bedreigende radioactieve straling is die bij de productie en het verwerken van het afval voorkomt.

Wat zijn op dit moment de belangrijkste aspecten van kernenergie waarmee rekening gehouden moet worden?

Als grote nadelen gelden nog steeds:

  • De kans op een ramp zoals die van Fukushima of erger, zoals die van Tsjernobyl.
  • De verwerking van het radioactieve afval dat overblijft.
  • De eindigheid van de hoeveelheid uranium op aarde.
  • De hoge kosten en de lange tijdsduur van de bouw en, aan het einde van de levensduur van een centrale, de hoge kosten van de ontmanteling.

Een paar opmerkingen bij deze punten.

  • Ramp.

    Tsjernobyl had één mantel, Fukushima had er twee. Moderne kerncentrales hebben er nu vier.
  • Verwerking.

    De centrale in Borsele (500 MWe[1]) produceert jaarlijks ongeveer 13 ton hoogradioactief afval (afgewerkte splijtstoffen). Dit wordt in Cap de la Hague (Frankrijk) opgewerkt waarna 5% (ca. 500 kg) terugkeert en bij COVRA – gelegen naast de centrale – voorlopig wordt opgeslagen. Naar een definitieve opslag wordt nog gezocht.
  • Eindigheid.

    Vanaf 1945 tot 2019 is 3 miljoen ton uranium gebruikt. De bewezen voorraad is nu 3,8 miljoen ton.
  • Kosten en tijd.

    In Engeland worden momenteel twee EPR[2]-centrales gebouwd die meer dan 26 miljard euro gaan kosten.

    Een grote centrale (tenminste tweemaal de capaciteit van Borsele) die nu gepland wordt, zou rond 2040 bedrijfsklaar zijn.

De voordelen zijn:

  • Een lage voetafdruk qua CO2-emissie: 4 gram per opgewekte kilowattuur (kWh) over de levensduur. Deze wordt veroorzaakt tijdens de bouw en de ontmanteling want bij de productie komt geen koolzuurgas vrij.

    Een windpark heeft dezelfde afdruk; een zonnepark heeft 6 g/kWh.
  • Er wordt voortdurend energie geleverd ook als het windstil is en de zon niet schijnt.
  • De stabiliserende rol in het netwerk: het elektriciteitsnet hoeft minder verzwaard te worden; voor hernieuwbare bronnen is dat wel nodig.

Heel overzichtelijk en er is weinig veranderd.



Over het inschatten van het risico op een ramp of een serieuze radioactieve besmetting van medewerkers valt op te merken dat voorstanders de risico’s (te) laag inschatten en tegenstanders (te) hoog. Afgezien van Tsjernobyl zijn er nog geen doden gevallen bij een ramp, alhoewel dat in Japan nog wel wordt verwacht na meer dan tien jaar na Fukushima.

Het ‘rampimago’ van kernenergie lijdt ook onder het ‘vliegrampimago’. Elke grote vliegramp krijgt veel aandacht, wordt tot in detail onderzocht en kan leiden tot het aan de grond houden van een type vliegtuig (Boeing 737Max). Het aantal jaarlijkse doden in alle andere verkeersmiddelen wereldwijd is ongeveer 5000 maal zo hoog en krijgt minder sensationele aandacht dan vliegrampen.

Voorstanders denken dat kernenergie een belangrijke aanvulling kan zijn op windparken en zonneweides. Vooral als het gaat om het zekerstellen

van continue stroomlevering. Die aanvulling lijkt ook nodig te zijn want momenteel levert de Noordzee 2,5 gigawatt (GW) aan windenergie.

En als Tata Steel groene waterstof wil gaan gebruiken

dan heeft het bedrijf 5 à 6 GW nodig. Dat is veel.

Maar in 2020 heeft de regering gepland dat er in 2023 zo’n 4,5 GW toegevoegd moet zijn en in 2030 moet het totale vermogen 21 GW zijn.

Is dat dan voldoende?

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat heel Nederland in 2050 ongeveer 60 GW aan energie nodig zal hebben en dat daarvoor voldoende ruimte op de Noordzee is.

Dan hebben we tot nu toe buiten 100 miljoen zonnepanelen gerekend, die we in 2030 zullen hebben geïnstalleerd. Deze leveren naar verwachting 30 GW. En dan kom je een heel eind.

De continue stroomlevering, wanneer er wind noch zon is, wordt tot 2030 verzorgd door fossiel aardgas. In 2050 moet dit vervangen zijn door groene waterstof, voornamelijk geproduceerd door windturbines op de Noordzee.

Ten slotte nog een opmerking over de kosten.

De 21 GW aan windmolens tot 2030 zijn begroot op 10 miljard euro.

De twee EPR-centrales in Engeland die 3,3 GW gaan leveren kosten meer dan 26 miljard euro. Per gigawatt zijn de bouwkosten van kernenergie dus al 16 keer hoger dan van die van windmolens.

De conclusie van dit alles is eenvoudig lijkt me. Geen kerncentrales voorlopig en doorgaan met wind- en zonne-energie.

GroenLinks hoeft zijn standpunt wat mij betreft niet te wijzigen, al zou iets meer toelichting welkom zijn.

André van der Veen

1] MWe = megawatt elektriciteit

2] European Pressurized Reactor

Bijlage: eenheden van vermogen en verbruik

Vermogen wordt uitgedrukt in watt (W), kilowatt (kW), megawatt (MW = 1 miljoen watt) en gigawatt (GW = 1 miljard watt). Verbruik is vermogen x tijd dus kilowattuur (kWh) en MWh en GWH.