U heeft het vast in de krant gelezen: er is in de gemeenteraad gesproken over de toekomst van de AMgroep. Wat doet de AMgroep eigenlijk? Wat is er aan de hand bij deze organisatie? En met welke uitgangspunten heeft GroenLinks Haarlemmermeer zich in deze discussie gemengd? Om met dat laatste te beginnen: voor onze partij geldt dat wij willen dat iedereen mee kan doen in onze samenleving, en dat mensen die daarbij ondersteuning nodig hebben, die ook van harte krijgen. Dat betekent voor ons dus ook dat mensen die alleen kunnen deelnemen aan het arbeidsproces in een speciale werkomgeving of met meer ondersteuning, dat ook krijgen.
Duurzaamheid is voor GroenLinks een belangrijk begrip. Voor ons gaat duurzaamheid ook over hoe we omgaan met sociale vraagstukken. Wij noemen dat ‘sociale duurzaamheid’.
Zo zijn wij van mening dat werk veel meer is dan geld verdienen. Werk betekent óók contacten hebben, structuur ervaren en je nuttig voelen.
Van werk kan een belangrijke preventieve werking uitgaan: mensen worden gezien, en leven vanuit een positieve startpositie. Werk met alle sociale aspecten die daarbij horen, kan maatschappelijk ‘afglijden’ voorkomen, en daarmee op andere gebieden ook kosten besparen.
Bij sociale duurzaamheid hoort dat er soms (lang niet altijd) in eerste instantie hogere kosten mee gemoeid zijn, maar dat die kosten elders vaak bespaard worden, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg of bij de politie. Of dat die kosten worden vertaald in effecten die niet in geld zijn uit te drukken, en die letterlijk onbetaalbaar zijn: minder eenzaamheid, meer geluk en meer levenslust.
Wat heeft dat alles nu te maken met de AM groep? Juist bij dit bedrijf gaat het om mensen die ‘meer’ nodig hebben, en waar sociale duurzaamheid een rol zou moeten spelen, wat ons betreft.
Duurzaamheid gaat voor ons ook over de wijze waarop je omgaat met wat er al is, over goed nadenken wat je daarmee doet, en over zuinig zijn op wat er is. In dit geval gaat het om een prachtig sociaal werkbedrijf dat met veel zorg en inzet is opgebouwd.
Het is vanuit deze overtuigingen dat onze fractie de gang van zaken rond de AM groep in de afgelopen maanden heeft gevolgd en zich in de discussie erover heeft gemengd.
In dit stuk lichten we u dit alles graag toe.
Wat is de AMgroep?
De AMgroep is het succesvolle sociale werkbedrijf van vijf gemeenten, te weten Haarlemmermeer, Amstelveen, Aalsmeer, Uithoorn en Ouder-Amstel. Deze vijf gemeenten voeren al jarenlang gezamenlijk de Wet op de Sociale Werkvoorziening (WSW) uit. Zo’n samenwerkingsverband tussen gemeenten wordt een gemeenschappelijke regeling genoemd. Het dagelijks bestuur van het bedrijf van AMgroep wordt gevormd door vijf wethouders, uit elke gemeente één.
De AMgroep is een begrip in ons land als het gaat om de uitvoering van de WSW. Het bedrijf behoort tot de top vijf van best presterende WSWbedrijven, en heeft het al jaren zonder financiële ondersteuning van de gemeenten kunnen stellen. Het bedrijf heeft zelfs kans gezien een eigen vermogen op te bouwen.
De AMgroep kreeg in 2011 als eerste bedrijf de bronzen penning ‘Investors in People’ vanwege de wijze waarop het bedrijf er in slaagt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt toch aan het arbeidsproces deel te laten nemen. Zo’n 60 procent van de gesubsidieerde werknemers werkt via een detachering bij een reguliere werkgever.
Wat is er aan de hand bij de AMgroep?
In het najaar van 2014 kondigde het dagelijks bestuur van de AMgroep aan dat het voornemen bestaat de Gemeenschappelijke Regeling van de AM groep te beëindigen. Daarmee zou er dus een einde komen aan de bestuurlijke samenwerking van de vijf gemeenten als het gaat om de AMgroep.
Het voorgenomen besluit kan pas worden uitgevoerd als de gemeenteraden van de vijf gemeenten het voornemen goedkeuren. Het definitieve besluit om de Gemeenschappelijke Regeling te ontbinden is dus nog niet genomen.
Het voorgenomen besluit heeft tot onrust en vragen geleid, natuurlijk in eerste plaats bij de AMgroep zelf. Maar ook daarbuiten leidde dit nieuws tot veel vragen en opmerkingen. Zo werden er vragen gesteld door de Tweede Kamerfracties van de SP en de PvdA aan staatssecretaris Jetta Klijnsma. Diverse landelijke kranten, zoals de Volkskrant en het Financieele Dagblad, besteedden er aandacht aan, evenals Hart van Nederland. Ook regionale werkgevers, bijvoorbeeld het platform MKB Haarlemmermeer-Schiphol, spraken hun verbazing en bezorgdheid uit.
Ook binnen de gemeenteraad van Haarlemmermeer kwamen er vragen en opmerkingen over het voorgenomen besluit. Voor GroenLinks is de zorg vooral dat de kennis, de kunde en het netwerk van de AMgroep door het wegvallen van het gezamenlijke bestuur, versnipperd zal raken. En dat daarmee een organisatie die veel zou kunnen betekenen in de uitvoering van de nieuwe participatiewet (zie hieronder) weg valt. Want onduidelijk is voor ons op welke wijze het bedrijf dat de AMgroep is, in stand kan blijven, als er bestuurlijk zoveel verandert. Die vrees werd extra groot, omdat bij ons de indruk ontstond dat er binnen het bestuur van de AMgroep geen sprake meer was van de wil een gezamenlijke toekomstvisie te ontwikkelen.
Op vragen vanuit diverse fracties aan het college is tot nu toe wat GroenLinks betreft geen bevredigend antwoord gekomen. Het college antwoordt telkens dat er geen sprake is van opheffing van de AM groep, maar van een transformatie. De kennis en kunde van de AMgroep zullen worden ondergebracht bij de op te zetten Haarlemmermeerse werkorganisatie. Door die werkorganisatie zal in onze gemeente de participatiewet uitgevoerd worden, zo is het voorstel van het college.
Wat is de aanleiding om over de toekomst van de AM groep na te denken: de participatiewet
Op 1 januari 2015 is er een nieuwe wet is ingegaan: de participatiewet.
In de participatiewet gaan drie ‘oude’ wetten op, namelijk de wet Werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (WSW) en een groot gedeelte van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong).
Onder de participatiewet valt sinds 1 januari dus iedereen die kan werken maar daarbij ondersteuning nodig heeft.
Deze nieuwe wet heeft veel gevolgen. Voor de AMgroep bijvoorbeeld dat er geen nieuwe mensen met een WSWindicatie instromen. Die wet bestaat immers niet meer. Natuurlijk gaan er wel mensen met pensioen, en dat betekent dat de AMgroep zonder ingrijpen in de toekomst zal ‘leeglopen’. Dat er dus iets moet gebeuren bij de AMgroep, daar is vrijwel iedereen, ook de fractie van GroenLinks Haarlemmermeer, het over eens.
Onderzoeken
Vanuit de gemeente Haarlemmermeer is er een onderzoek gedaan naar de toekomst van de AMgroep, waaruit blijkt dat het bedrijf zonder ingrijpen op termijn inderdaad verlies zal gaan leiden. Door de andere vier gemeenten is een onderzoek gedaan waaruit blijkt dat de bedrijfsvoering elders efficiënter zou kunnen.
De fractie van GroenLinks Haarlemmermeer heeft de (overigens geheime) rapporten goed bestudeerd, en plaatst kanttekeningen bij de onderzoeken die gedaan zijn. Ons bezwaar is voornamelijk dat die onderzoeken vooral financieel en organisatorisch zijn ingestoken. Bij sommige van de financiële conclusies hebben we vraagtekens.
Een doorslaggevend bezwaar voor onze fractie is dat alleen is onderzocht wat er zal gebeuren bij ongewijzigd beleid. Er is dus niet onderzocht welke alternatieve toekomstscenario’s er mogelijk zijn voor de AM groep als geheel. Bijvoorbeeld door te onderzoeken op welke wijze nieuwe doelgroepen binnen de participatiewet met de kennis en kunde van de AM groep geholpen zouden kunnen worden.
Bij die nieuwe doelgroepen gaat het bijvoorbeeld om mensen die nu een Wajonguitkering krijgen. Zij moeten allen worden herkeurd, en als zij in staat zijn te werken, vervalt hun Wajonguitkering. Zij krijgen in plaats daarvoor een (lagere) bijstandsuitkering.
Daarbij komt dat er altijd jongeren van school komen met een arbeidsbeperking. Voor hen geldt dat zij zonder ondersteuning erg lastig een plek op de arbeidsmarkt kunnen krijgen.
Sociaal akkoord
Bij de invoering van de participatiewet is er door de landelijke overheid ook nagedacht over mensen met een arbeidsbeperking. Zij kunnen immers minder makkelijk aan het werk komen dan mensen zonder arbeidsbeperking. Daarom hebben werkgevers, werknemers en het kabinet afspraken gemaakt en deze vastgelegd in het ‘Sociaal Akkoord’. Zo is overeengekomen dat in de jaren tot 2026 in totaal 125.000 extra banen beschikbaar komen voor mensen die niet in staat zijn het minimumloon te verdienen. Wajongers en mensen die op de wachtlijst staan voor de sociale werkvoorziening komen als eerste voor deze banen in aanmerking (zie oa hier). Vandaag (31 maart 2015) is dit Sociaal Akkoord door de Eerste Kamer aangenomen.
Voor werkgeversorganisatie zoals VNO-NCW is duidelijk dat sociale werkplaatsen een belangrijke taak kunnen vervullen bij de uitvoering van dit akkoord.
Motie tot het doen van extra onderzoek
Met de informatie die tot nu toe voorhanden is, is onze fractie van mening dat wij geen afgewogen beslissing kunnen nemen met betrekking tot voorgenomen ontbinding van de gemeenschappelijke regeling van de AMgroep.
De fracties van het CDA en GroenLinks Haarlemmermeer hebben het voortouw genomen om een motie in te dienen die tot doel had nogmaals naar de toekomst van de AMgroep te kijken in het licht van de gehele participatiewet. Dus om vooral ook naar de kansen te kijken voor de AMgroep in het licht van de komst van nieuwe doelgroepen zoals de Wajongers. Omdat de Gemeenschappelijke Regeling geldt voor maar liefst vijf gemeenten, is begin maart een gelijke motie gestuurd naar alle raadsleden van de vijf gemeenten.
In Haarlemmermeer is de motie vrijwel ongewijzigd op 19 maart ingediend door alle oppositiepartijen. Na een fel debat is de motie in stemming gebracht en helaas verworpen door tegenstemmen van HAP, PvdA, VVD en D66. Deze laatste partij legde een stemverklaring af, en geeft op haar website een nadere verklaring.
Een zeer teleurstellend resultaat, zonder meer, vooral omdat naar onze mening niet een inhoudelijk maar vooral politiek debat is gevoerd. Dat is extra betreurenswaardig omdat het gaat om kwetsbare burgers.
In de andere vier gemeenten heeft deze motie zich ontwikkeld tot lokale varianten, maar met de identieke opdracht meer onderzoek te doen, in lijn met de gedachte achter de motie die CDA en GroenLinks Haarlemmermeer hebben opgesteld. In de vier andere gemeenten zijn die moties allen unaniem aangenomen.
Hoe nu verder?
In onze gemeente heeft het college wel toezeggingen gedaan, met name als het gaat om de informatievoorziening over de Haarlemmermeer werkorganisatie en de borging van de kennis en kunde van de AMgroep daarin. Voor de zomer komen er uitgewerkte plannen naar de raad. Wij houden u op de hoogte.
Downloads
